Ticari İşletme Rehni

TİCARİ İŞLETME REHNİ

Ticari İşletme Rehni, ticari işletmeye ait menkullerin, borçlanan işletme sahibinin menkul mallarını teslim etmeksizin rehin ederek ticari faaliyetini sürdürmesine imkan tanımak maksadıyla alacaklıya teslim edilmeksizin Ticaret Sicili’ne yapılan tescil ile rehnedilebilmesidir. Adına ticari işletme rehni tescil edilecek işletmenin ticaret siciline kayıtlı olması zorunludur.

       İlgili Mevzuat

• 1447 sayılı Ticari İşletme Rehni Kanunu (TİRK)
• Ticari İşletme Rehni Hakkında Tüzük (TİRHT)
• Ticari İşletme Rehni Tüzüğü’nün  Uygulanması Hakkında Yönetmelik (TİRTUHY)

Ticari İşletme Rehninin Tarafları

Rehin Veren (Rehin Borçlusu): Ticari işletmesini kredi karşılığı rehin veren gerçek veya tüzel kişi tacir. (TİRK-Md.2)

Rehin Alacaklısı                         : Tüzel kişiliğe sahip sermaye şirketi niteliğindeki kredi kuruluşları, kooperatifler ile kredili satış yapan gerçek kişi ve tüzel kişilerdir. Ancak kredili satış yapanlar sadece makina, araç, alet, motorlu nakil araçları satmaları koşuluyla rehin alacaklısı olabilirler. Bu sayılan unsurların dışındaki mal, eşya, hammadde, malzeme vb. satışını yapanlar rehin alacaklısı olamaz. (TİRK-Md.2-3)

Ticari İşletme Rehninin Kapsamı: Ticaret ünvanı ve işletme adı, menkul işletme tesisatı, sınai haklar. Taraflar istedikleri takdirde ticaret ünvanı, işletme adı ve menkul işletme tesisatı dışında kalan unsurlardan bir veya birkaçını (ihtira beratları, markalar, modeller, resimler ve lisanslar gibi sınai haklar) rehin dışında bırakabilirler. (TİRK-Md.3)

Ticaret Ünvanı ve İşletme Adı:
İşletmenin ticaret ünvanının ve varsa işletme adının ticari işletme rehin sözleşmesine ekli unsurlar listesinde yer  alması zorunludur, aksi durum rehin sözleşmesinin hükümsüzlüğüne yol  açar. Rehin sözleşmesine bağlı unsurlar listesindeki bu tür eksikliklerin sözleşmenin noter tarafından düzenlendiği tarihten itibaren 10 günlük süre içerisinde, yine noter tarafından giderilmediği takdirde rehin sözleşmesi hükümsüz olur. (TİRK-Md.3-5)

Menkul İşletme Tesisatı:

• Rehin tescili anında var olan ve işletmenin faaliyetine tahsis edilmiş olan makina, araç, alet ve motorlu nakil vasıtaları işletmenin menkul işletme tesisatıdır.
• Menkul işletme tesisatının tümünün,  şubelerindeki tesisatı ile şube niteliğinde olmayan birimlerdeki tesisatı da dahil olmak üzere rehin sözleşmesinde gösterilmesi zorunludur.
• Menkul işletme tesisatı, sözleşme ekindeki rehne dahil unsurlar listesinde yer almadığı takdirde rehin sözleşmesi geçersiz olur.
• Rehin sözleşmesine bağlı unsurlar listesindeki bu tür eksiklikler sözleşmenin düzenlendiği tarihten itibaren 10 günlük süre içerisinde yine noter tarafından giderilmediği takdirde rehin sözleşmesi hükümsüz olur.(TİRK-Md.4, TİRHT-Md.3)

Sınai Haklar:
İhtira beratları, markalar, modeller, resimler, lisanslar gibi sınai haklar ticari işletme rehnine dahildir; ancak bunların rehin sözleşmesine bağlı unsurlar listesinde gösterilmemesi rehnin hükümsüzlüğü sonucunu doğurmaz. Böyle bir durumda sınai haklar rehne dahil edilmemiş sayılır. (TİRK-Md.3)

Rehin sözleşmesinin şekli:

• Rehin sözleşmesinin ticari işletmenin kayıtlı olduğu sicil çevresindeki bir noter tarafından düzenlenmesi zorunludur.
• Sadece imzaları noterce onaylanan rehin sözleşmesi geçersizdir.
• Ticari işletmenin sicil çevresi dışındaki bir noter tarafından düzenlenen rehin sözleşmesi de geçersizdir.
• Rehin sözleşmesinde rehin kapsamına giren unsurların tam listesi ayırt edilebilecek şekilde (Markası, seri numarası, plaka numarası, rengi vb.) yazılması zorunludur.

Ticari İşletme Rehninin Tescili İçin İstenen Evraklar:

• Rehin alacaklısı tarafından tescil talebinde bulunmak üzere, tescili yapacak Ticaret Sicili Müdürlüğü’ne hitaben yazılacak yazı.
• Ticari işletmenin kayıtlı olduğu sicil çevresinde bir noterden düzenlenmiş işletme rehni sözleşmesi.
• Ticari işletme rehni için beyanname .
• *** Tescil talebinin rehin sözleşmesinin noter tarafından düzenlendiği tarihten itibaren 10 gün içerisinde yapılması zorunludur. Bu süre içerisinde tescil edilmeyen rehin sözleşmesi geçersiz sayılır. (TİRK-Md.5, TİRTUHY-Md.8)
  *** Ticari işletme rehninde tescilin kurucu bir niteliği bulunduğundan, rehin hakkı tescille doğmaktadır.

Ticari İşletmenin Nakli:
Üzerinde ticari işletme rehni tesis edilen işletmenin adresinin başka bir yere nakledilebilmesi için alacaklının noter onaylı muvaffakatının alınması zorunludur. (TİRK-Md.10)

Ticari İşletme Rehninin Sicilden Terkini:
Rehin alacaklısının yazılı olarak muvaffakat (noterden imzanın tasdiki onaylı) etmesi halinde,
Kesinleşmiş bir mahkeme kararı ile rehnin ortadan kalktığının veya var olmadığının tespit edilmesi halinde,
Rehnin paraya çevrilmesi yoluyla takibin yapılmış ve tamamlanmış olması halinde ticari işletme sahibi tarafından dilekçeyle istenebilir.